Ali Fuat Bilkan, dönemin sadece siyas ve din metinlerini degil, tarih,bilim, sanat ve bilhassa edebiyat literatürünü -sadece yüksekedebiyati degil halk arasinda ragbet gören edebiyati da- inceleyerek,Osmanli zihniyet ikliminin olusumunu resmediyor. Osmanli Devletinin,ilk evresinde, Selcuklu ve onun devami niteligindeki AnadoluBeyliklerinden devraldigi mirasi yeniden ürettigini; 15. yüzyildan sonraözgün bir kültürel üretimin basladigini görüyoruz. Her halükarda,arka planda Hint ve Iran kültür zemininden yeseren birikimin, Sasanve Timurlu devlet geleneklerinin Osmanli zihniyet dünyasina vurdugudamga barizdir - keza heterodoksinin ve onu bastirma gayretininde... Hz. Muhammed ve Hz. Ali etrafinda olusan edebiyata, alperentiplemesine, Oguzculuga, vel kültüne, tasavvuf ve tarikat yapilarina,siirin ve bilimin kaynaklarina bakarak, ince iscilikle cizilmis bir zihniyetharitasi.Anadolu Selcuklulari ve Beyliklerin bilim, sanat ve kültürekatkilarinin Osmanli kavraminin gölgesinde kaldigi bir gercektir. ...Henüz devlet otoritesinin merkezlestirici baskisinin olusmadigi vebirden fazla din, siyas ve kültürel güc odaginin varligini sürdürdügübir dönemde, dinin ve tasavvufun toplum hayatindaki gercek yeri deacikca görülmektedir. Bir sonraki yüzyillarda neredeyse tamamendevlet denetimine girecek ve kurumsal hale gelecek olan din hayat,kurulus döneminin en renkli yönünü olusturmustur.ALI FUAT BILKAN